Muziek

In de verhalen die ik geschreven heb is veel aan bod gekomen. Alleen de muziek nog niet. Maar dat mag natuurlijk niet ontbreken.

De traditionele muziek is hier heel anders dan in het Westen, veel mensen hebben er wel een beeld bij denk ik. Fluiten, snaarinstrumenten. Het roept beelden van bergmeren en paviljoens op (althans bij mij). De instrumenten lijken wel op die van ons maar zijn toch net anders. In de 3e week van mijn verblijf hier, al weer lang geleden dus, werd ik meegenomen naar een concert op de nieuwe campus van de universiteit. We waren met 8 mensen geloof ik. Ik zat in de zaal te kijken naar het podium. Een orkest was bezig zich op te stellen. Oh, ik zie een viool. En een cello. Hm, zouden we dan Beethoven oid gaan krijgen?
Ik weet dat de Westerse klassieke muziek hier heel populair is. Maar daar kom ik zo op terug.

De lichten gingen uit. Het koor kwam op. De vrouwen in wit, mannen in zwart. Het begon. En hoe!! Niet te geloven wat een geluid er uit kwam. Ik hoor het nog steeds als ik er aan terug ben. Prachtig! Ik moest er wel erg aan wennen, de stem wordt op een andere manier gebruikt. Af en toe lijkt het alsof het vals is. Maar ja, dat is dan zo in mijn oren. Hier is het normaal. Zij zullen onze muziek in het begin ook wel raar vinden.
Een belangrijk verschil tussen de Chinese en Westerse muziek is het verschil in toonladder die gebruikt wordt. Chinezen gebruiken en pentatonische toonladder (do-re-mi-sol-la), terwijl de Westerse landen de heptatonische toonladder (do-re-mi-fa-sol-la-si) gebruiken. Chinezen vinden melodie en ritme belangrijker dan harmonieuze akkoorden.
Het concert bestond niet alleen uit koor en orkest, maar ook andere zangers kwamen optreden. Dat was moderner. Het leek meer op de Italiaanse opera maar dan in het Chinees. Het klonk erg dramatisch allemaal. Daarnaast weren er mensen die instrumenten bespeelden, dat bracht het typische Chinese geluid weer terug.

Om verder te gaan over de populariteit van de Westerse muziek. De 1e keer dat ik een platenzaak binnenging keek het winkelmeisje me eens aan en loodste me naar een hoek. In deze hoek kwam ik de Westerse artiesten als Lady Gaga, Robby Williams en Celine Dion tegen. En Chinese populaire artiesten die vergelijkbare muziek maken. Die kan ik in Nederland ook wel vinden. Ik had alleen geen flauw idee hoe ik haar duidelijk moest maken dat ik de traditionele muziek zocht. Dus ik begon mijn speurtocht door de winkel. Uiteindelijk de klassiekere hoek gevonden. Hm, eens kijken. Ik pakte een cd met een Chinese luit erop. Dat leek me wel wat. Het meisje vond het niet goed. Ze had door dat ik het om de luit deed en pakte een andere cd. Mozart op de luit. Nee, doe mij toch maar de cd die ik al in mijn handen heb.
Als je over straat loopt hoor je veel verschillende muziek. Uit de ondergoedzaak stampt house muziek je tegemoet en in een kledingwinkel schreeuwt Adèle haar teksten de ruimte in. Het volume is hoog. Als je oudere mensen tegenkomt lopen ze met een draagbare muziekspeler. Dan zijn het de traditionele gezangen. Een Chinees houdt niet van stilte geloof ik.

Als hippe jongere hoor je niet van traditionele muziek te houden. Maar goed, dat is eigenlijk niet anders dan bij ons. Niet stoer. Wel moet je luisteren naar de hippe muziek, zoete Chinese of Engelstalige liedjes. Liefde is het enige onderwerp is mijn indruk. Om te weten dat dat het onderwerp is hoef ik de bijbehorende clip niet te zien.
Een heel belangrijk onderdeel van de oude Chinese cultuur is de Chinese Opera. Iedere provincie had zo zijn eigen opera. Bedoeld als lering en vermaak voor de burgers die veelal niet konden lezen of schrijven. Verhalen over de keizer, gezongen en begeleid door de typische instrumenten (benen slaginstrumenten, bamboe fluiten). De meest bekende vormen zijn die van de Beijing en de Sichuan opera. De 1e maakt gebruik van veelkleurige kostuums, geschminkte gezichten. De Sichuan opera maakt gebruik van maskers. Deze maskers kunnen veranderen en geven de gemoedstoestand van de speler aan. Van beide varianten hebben Laura en ik in Beijing stukken gezien. Heel indrukwekkend. Vooral dat veranderen van masker. De speler is meer een goochelaar. Maar waar die alle maskers verstopt, geen idee.

De 1e grote, wereldwijd bekende Beijing Opera speler is Mei Lanfang. In Beijing staat zijn woonhuis, waar we ook geweest zijn. Hij speelde de rol van een vrouw. Het was alleen niet hoorbaar dat het een man was, en door de kostuums en schmink ook niet zichtbaar. Het was vroeger namelijk zo, ongeveer 100 jaar geleden, dat je als vrouw geen Opera speler mocht zijn. Het was mannenwerk. En de Operaspelers behoorden tot de laagste kasten. Als je vader speler was, was jij het ook. Zo ook Mei Lanfang. Hij heeft er veel werk in gestoken en er studies over geschreven. Zo heeft hij veel invloed gehad op de huidige Beijing Opera en hij heeft het op de wereldkaart gezet. In zijn huis hangt een foto waarin op hij staat met Charly Chaplin. Maar ook Mao was groot fan van hem en hij is bij de CCP betrokken geweest. Tegenwoordig behoor je niet meer tot de laagste kaste wanneer je Opera speelt en mogen vrouwen het ook doen.
Groot respect voor de spelers overigens. De kostuums zijn enorm! Vooral de dingen die je op je hoofd moet dragen. Vol toeters en bellen, en dan duurde zo’n voorstelling vroeger rustig een uur of 5.

In de National week was er ook opera bij de tempel fair. Ik wilde kijken. Peng keek me verdwaasd aan; ‘But it is for old people’. In eerste instantie geloofde ik dat niet echt. We gingen kijken. Hij had gelijk. Om me heen allemaal ouderen met krukjes die ergens zaten. Opeengepakt in het beetje schaduw dat er was. Ineens was het heel warm geworden. Ik heb het verhaal niet af kunnen zien, Lingke en Peng wilde verder.

Afgelopen vrijdag heb ik wel een opera afgekeken, die duurde 2.5 uur. Peony Pavilion. Een Opera geschreven in de Ming Dynastie en voor het eerst uitgevoerd (1589) in het paviljoen van Prince Teng. Dit is de Téngwáng Ge, die staat in deze stad. Een prachtig paviljoen uitkijkend over de Yangtze rivier. Het is een opera in de Kunqu stijl, en deze maakt gebruik van de vijf-tonige toonladder. De Beijing Opera gebruikt de toonladder van acht tonen en is jonger dan de Kunqu opera. Deze laatste is het oudst.
Het verhaal gaat over Du Liniang, de 16 jarige dochter van een belangrijk heer in de ming Dynastie. Ze wordt door de meid verleid naar de tuin te gaan waar ze in slaap valt. In haar droom ontmoet ze Liu Mengmei voor wie ze als een blok valt. Later komt ze erachter dat het een droom is. Ze is zo wanhopig en komt uiteindelijk te overlijden.
Ze komt in de hel. Wel in de 10e. De eigenaar is boos omdat er vanuit de hemel besloten is op de hel te bezuinigen en die van hem moest weg. Alleen was er nog de zaak van Du Liniang. In de boeken staat geschreven dat Du en Liu voorbestemd zijn te trouwen. Ze wordt aan een verhoor onderworpen en er wordt geoordeeld dat ze de waarheid spreekt. Ze mag terug naar de bovenwereld. En verschijnt aan Liu in zijn dromen. Uiteindelijk krijgt Du haar leven terug.

Oorspronkelijk duurde dit 20 uur. Nu 2.5. Maar het was prachtig! Combinatie van gezang, gesproken tekst, dans, kostuums en acrobatiek. Het gezang is heel hoog en ik kon er geen woord van verstaan. Het is ook oud Chinees, maar gelukkig waren er schermen naast het podium die Engelse en Chinese tekst toonden. Kon ik het toch volgen. Het gezang Het gezang klong soms zelfs kinderlijk, maar dat zal door de hoogte en manier van zingen komen. De fluiten en snaarinstrumenten begeleiden het geheel. De sfeer is moeilijk te beschrijven, maar ondanks de totaal andere muziek kon je wel aanvoelen wanneer het spannend werd of wanneer alles goed ging. Misschien is dat toch iets universeels in beide muziekstijlen.

Als laatste: het viel me op dat er toch nog wel jonge mensen in de zaal zaten. Zodra de opera in het theater wordt opgevoerd is het blijkbaar aantrekkelijker om te gaan. Toch niet alleen voor oude mensen dus…