(Net)werken

Nu mijn tijd er hier alweer bijna op zit, en de tijd steeds sneller lijkt te gaan doordat ik nu ineens al mijn werk kan doen, leek het me leuk enige aandacht te besteden aan de manier van werken en netwerken in dit land. Ik heb het al over het studentenleven gehad, maar er zijn meer dingen natuurlijk.

Chinezen zijn geen fan van het maken van lange termijn plannen. De planning is ad hoc en flexibel. Heel flexibel. Maar als de afspraak of activiteit die je gaat doen wel doorgaat, wordt de vaart er flink in gezet en gebeuren dingen vrij efficiënt.
Als er werkbezoek komt is dat ook zo. Alles volgepland en eigenlijk mag niets uitlopen maar dat gebeurt natuurlijk toch. Zakenbezoeken worden altijd gecombineerd met toeristische uitstapjes en binnen die uitstapjes vallen ook werkbesprekingen.

Ik heb de kans gehad mee te mogen met zo’n werkbezoek-toeristisch-uitstapje. De bestemming was Jingdezhen, de stad waar het porselein en het ‘Chinees blauw’ vandaan komt (het principe is hetzelfde als Delfts Blauw. Geen idee wie er eerder mee was, misschien de Chinezen wel).
Prof Chen had alles geregeld, uitbesteed aan een reisorganisatie. We konden er met de auto heen. In de auto worden zakelijke dingen besproken; projecten, plannen, evaluatie van hoe dingen gaan. Degene die voorin zit krijgt een zere nek en iedereen moet hard praten. Overigens is dat laatste voor Chinezen geen probleem aangezien alles altijd op standje sportveld gaat hier, en al helemaal aan de telefoon. Ik kan mezelf niet meer horen denken…
Maar dus. Aangekomen op de plek van de bestemming word je rondgeleid. Wij hadden een Chinese gids en prof Chen was de tolk en vertelde er vanalles over. We werden in een porseleinfabriek rondgeleid waar alles eigenlijk met de hand ging, beetje machines om te helpen (elektrisch aangedreven pottenbakkersschijf, oven, nog wat). Daarna snel door naar plek twee want anders loopt de planning in de war. Een museum over de geschiedenis van het porselein. De pottenbakkersschijf werd met de hand aangedreven. Eerst met een stok heel hard rondjes draaien en dan heeft de schijf genoeg vaart om wat potjes te maken. In het proces heeft ieder zijn taak. Iemand maakt potjes, iemand plakt oren, mensen schilderen. Prachtige dingen overigens, en je kunt je er blauw aan betalen.
Deze werkverdeling kenmerkt het werken ook wel denk ik. Iedereen doet iets en je bent ‘specialist’. In winkels is er vaak iemand om af te rekenen en iemand anders om je net gekochte waar in een plastic zak te doen als je niet op tijd bent de boel in je eigen tas te doen. Chinezen doen alles in plastic als je niet uitkijkt.
Ach ja, er zijn ook mensen genoeg om werk te doen. Ons laboratorium gebouw heeft per dag twee bewakers (die er 24 uur zijn en slapen ergens in een kamertje). Deze mensen zitten de hele dag aan een leeg bureau of buiten of spelen een spelletje kaart. Af en toe lopen ze een rondje door het gebouw en zetten ergens een krabbel. Chinezen werken bijna nooit alleen. In duurdere restaurants staan er twee meisjes bij de dubbele deur om die voor je open te doen als je naar binnen wil.

Maar genoeg daarover. We waren ons prima aan het vermaken in het museum. Helaas… sluitingstijd. Daarom moesten we op tijd weg van de fabriek, anders konden we niet meer naar het museum. Na sluitingstijd was het etenstijd. Dit was geregeld door een oud klasgenoot van Prof Chen. Hij had gezegd dat hij gasten had en zijn oud klasgenoot vond dat interessant. Die had ons voor de maaltijd uitgenodigd. En daarbij ook nog wat van zijn vrienden/oud klasgenoten.
Eten is een heel belangrijk onderdeel van Chinese (zaken)relaties. Het zijn de momenten waarop de deals gesloten worden en de zaken besproken. Als Prof Chen ergens een project of plan wil doordrukken moet hij aan zijn netwerk werken. Veel diners geven is een van de dingen die daarbij horen.
Die diners kennen ook enige structuur. De gastheer, zit in het midden van de tafel met zijn gezicht naar de deur. Aan zijn rechterhand zit de belangrijkste gast (in dit geval de zakelijke connectie). Aan zijn linkerhand zit de gast die dan het belangrijkst is. De gast met rang nr. 3 zit rechts van gast nr. 1. Enzovoort.
Het drinken van alcoholische dranken is ook iets dat erbij hoort. ‘Rijstwijn’ (opgestookt tot een alcoholpercentage rond de 50% is heel populair). Bij iedere slok die je drinkt hoor je te toasten met iemand of met iedereen. Chinezen kunnen niet geweldig goed tegen alcohol en ze liggen vrij snel onder tafel. Gelukkig is er een streng beleid ten opzichte van drinken en autorijden en drinken de chauffeurs niet mee. Als je de glazen tegen elkaar klinkt moet je ervoor zorgen dat je je plek weet. Wanneer je later in rang bent houd je je glas lager dan degene boven je.

Zonder netwerk ben je nergens heb ik gemerkt en heeft men me verteld. Als een Chinees een probleem heeft, gaat hij/zij in het netwerk kijken naar een geschikte connectie die hulp kan bieden. Als die er niet is wordt er gezocht naar een connectie die wel de juiste connectie heeft.
Zodoende hebben we voor mijn experimentele werk de volgende oplossing gevonden: ik moet iets meten, maar het apparaat dat daarvoor nodig is, is al stuk sinds ik hier ben (al heel lang dus). Voor het antwoord op de onderzoeksvraag zijn de data wel erg belangrijk. Ik had gevist naar oplossingen en gezocht naar ouderwetse alternatieven. Die waren eigenlijk niet goed genoeg. Dus Prof Chen keek in zijn netwerk naar een andere oplossing. En die was er! Ik kan de metingen doen op een ander lab.
Voordat dat geregeld was duurde ook even want het apparaat daar had een beurt nodig, en het was vakantie en het was National Week. Maar sinds vorige week kan ik het gebruiken. Dan is de dag als volgt: ’s morgens testmateriaal maken. Om 13:00 een uur in de bus naar ergens net buiten de stad. Dan een uur tot anderhalf uur meten. Vervolgens anderhalf uur terug want het is spits. En dan mijn troep van ’s morgens opruimen.
Je moet er wat voor over hebben hè. En dat allemaal dankzij de netwerken. In mijn eentje zou ik er niet uitgekomen zijn. Dit is een leuke oplossing.

Als ik aan prof Chen vraag of iets goed is of wanneer ik ergens hulp bij nodig heb vraagt hij aan anderen mij te helpen. Terwijl ik in zijn geval tegen de vrager zou zeggen wie die te hulp moest vragen. Maar zo werkt het hier niet. Moest ik erg aan wennen, aangezien het op een bepaalde manier omslachtig is. Maar de reden hierachter is me uitgelegd. Het kan te maken hebben met de rang. Je gaat niet zomaar aan iemand boven je hulp vragen. De Prof, die boven alles staat, kan dat wel doen. Die kan zeggen tegen iemand dat hij die en die moet helpen.
Het kan ook met bekendheid te maken hebben. Het is vreemd om hulp te vragen aan iemand die je niet kent. Dat kan wel via een tussenpersoon, dan is er verbinding. Toen werd me ineens duidelijk waarom ik van mijn Chinese medestudenten bij de professoren in Wageningen moest navragen of er PHD plekken waren en/of andere mogelijkheden om te komen. Het hebben van een connectie kan je een betere positie geven ten opzichte van anderen en de kans dat je de betreffende baan krijgt is groter.

Als je dit allemaal weet snap je er zeker meer van. Ik gebruik het netwerk dat ik om me heen gevormd heb ook heel aardig. Dat gaat dan niet zozeer over zakelijke dingen, maar wel over leuke en praktische zaken.
Inderdaad, zonder netwerk ben ik nergens! Maar in 6 maanden kun je je connecties wel om je heen verzamelen.